Over asbest

Het Koninklijk Besluit van 28 augustus 1986 bepaalt dat ‘indien de technische mogelijkheid bestaat, moet asbest vervangen worden door vervangingsproducten die minder schadelijk zijn voor de gezondheid van de werknemers’.

Met het Ministerieel Besluit van 22 december 1993 werd voor bedrijven de verplichting ingevoerd om een asbestinventaris op te stellen, waarin onder meer vermeld wordt welke asbestproducten zich in het bedrijf bevinden, in welke staat ze zich bevinden en welke maatregelen er genomen zullen worden om blootstelling van werknemers te voorkomen.

Het Koninklijk Besluit van 23 oktober 2001 verbood de vervaardiging, het gebruik en het op de markt brengen van asbestbevattende producten.

Op 16 maart 2006 verscheen het Koninklijk Besluit ‘betreffende de bescherming van de werknemers tegen de risico’s van blootstelling aan asbest’. Het KB is een omzetting van de Europese richtlijnen ter zake in het Belgisch recht.

Werknemers die ziek zijn geworden door blootstelling aan asbest (mesothelioom of asbestose) hebben recht op een schadevergoeding, die uitbetaald wordt door het Asbestfonds, dat deel uitmaakt van het Fonds voor de beroepsziekten.

De Vlaamse overheid heeft in de Vlaamse milieuwetgeving het beleid omtrent asbest verwerkt in de afvalstoffenwetgeving en probeert door middel van sensibiliseringscampagnes de burger te informeren omtrent het gevaar van asbest. Andere maatregelen die zijn uitgewerkt in het actieplan asbestbeheersing zijn onder meer opleidingen voor professionelen en diverse specifieke beleidsmaatregelen zoals administratieve uitwerking.

Sinds 23/11/2022 is een asbestattest verplicht bij de verkoop of schenking van een woning of gebouw wanneer deze vóór 2001 is gebouwd.

KB 12/02/2023: Verduidelijking en/of aanvulling van bestaande bepalingen over de asbestinventaris, metingen, het werkplan en asbestverwijdering.

Vroeger was men wel eens inventief met het gebruiken van materialen die reeds aanwezig waren in huis. Let dus ook op plaatsen die niet vermeld staan in asbestfolders als mogelijke asbesthaarden. Enkele voorbeelden zijn:

• BBQ die versterkt zijn met koorden of brandbestendige platen
• kippenhokken
• tuinboorden (golfplaten, asbestplaten, … )
• isolatie rond buitenkraantjes
• afdekking van putjes
• zelfgemaakte afvoeren, putjes, hokjes, …

Jazeker want als de losse asbest zich bijvoorbeeld in een ruimte bevindt waar luchtverplaatsing is, kunnen er asbestvezels opvliegen ook al wordt het asbestproduct niet aangeraakt of gebruikt. Dit wil zeggen dat er de asbest steeds een gevaar is voor de gezondheid.

Neen. Het gevaar op blootstelling is te groot ook al draag je beschermende kledij en volg je alle logische maatregelingen van asbestverwijdering. Er is een erkende asbestverwijderaar nodig met het juiste materiaal en ervaring (attesten, opleidingen,… ) om de niet-hechtgebonden asbest te verwijderen.

Lees hier alles over hoe schadelijk asbest is voor de gezondheid

Eenvoudige handelingen

Is een techniek die toegepast wordt tijdens de verwijdering van asbest of asbesthoudend materiaal, waarbij het risico op vrijkomen van asbest in alle gevallen zo beperkt is dat de concentratie van 0,01 vezels per cm³ niet wordt overschreden.

De techniek van eenvoudige handelingen wordt uitsluitend toegepast voor de volgende gevallen:

1° hechtgebonden asbest die niet beschadigd is of waarbij er geen vrije vezels zichtbaar zijn en waarbij   verwijdering geen aanleiding geeft tot een wijziging van de toestand.

2° hechtgebonden asbest die beschadigd is of waarbij er vrije vezels zichtbaar zijn en die verwerkt is in een   buitentoepassing waarbij geen derden aanwezig zijn, voor zover de verwijdering geen aanleiding geeft tot   een wijziging van de toestand.

3° asbesthoudende dichtingen of pakkingen.

4° asbesthoudende koorden en geweven materialen.

5° asbesthoudende remvoeringen en analoge materialen.

6° losgebonden asbesthoudend plaatmateriaal, asbestkarton, voor zover het asbest gefixeerd is en het eenvoudig gedemonteerd, weggenomen en verpakt kan worden zonder de asbesthoudende materialen te breken of te beschadigen.

7° asbestcontaminatie van een lokaal, ruimte, gebouw of technische installatie waarbij er geen zichtbare asbestresten aanwezig zijn, voor zover het lokaal, de ruimte, het gebouw of de technische installatie gereinigd wordt met stofzuigers met een absoluutfilter en door middel van vochtige doeken.

Bij de toepassing van de techniek van de eenvoudige handelingen worden steeds de volgende preventiemaatregelen in acht genomen:

1° de te verwijderen of te demonteren materialen worden voorafgaand gefixeerd met een daarvoor speciaal ontwikkelde vloeistof teneinde de hoeveelheid asbestvezels in de lucht zo laag mogelijk te houden.

2° de techniek voor de uitvoering van de werken werd overeenkomstig hoofdstuk VI, geëvalueerd door luchtmetingen uitgevoerd door een erkend laboratorium, om na te gaan of door de toepassing van deze techniek, het asbestgehalte in de lucht niet hoger is dan 0,01 vezel per cm3.

3° indien de in punt 2° vermelde concentratie wordt overschreden, wordt een andere techniek toegepast.

4° bij het uitvoeren van de werkzaamheden dragen de werknemers een ademhalingstoestel dat filtreert met doelmatigheid P3 of elk ander toestel met een gelijkwaardige of hogere doelmatigheid.

Couveusezak

Deze methode wordt enkel toegepast door werkgevers die bewezen hebben te beschikken over de nodige bekwaamheid om deze handeling uit te voeren.

De couveusezak beantwoordt aan de volgende voorwaarden:

1° vervaardigd zijn uit stevige doorzichtige plastiekfolie met een minimale dikte van 200 micron.

2° twee handschoenen en een gereedschapszakje ingebouwd hebben.

3° gemakkelijk hermetisch af te sluiten zijn.

4° voorzien zijn van een afsluitbare opening voor de spuitmond van de vloeistofverstuiver en de stofzuiger.

De couveusezak met inbegrip van de arbeidsmiddelen wordt op dergelijke wijze rond de leiding aangebracht dat deze niet beschadigd wordt en er vanaf het moment van de verwijderingswerken geen asbestvezels in de omgevingslucht kunnen vrijkomen.

Tijdens de verwijdering van het asbest wordt er voor gezorgd dat alle zichtbare asbestvezels verwijderd worden. Na de verwijdering van het asbest worden de ontblote leiding en het asbestafval gefixeerd. De arbeidsmiddelen worden verwijderd en gereinigd op een wijze die geen enkele verspreiding van asbestvezels in de omgevingslucht veroorzaakt.

Het asbestafval, dat onderaan in de zak werd opgevangen, wordt afgesloten van de rest van de zak en dit afzonderlijk ingepakte afval wordt van de leiding verwijderd. Een asbestafvalzak wordt rond de couveusezak met daarin het asbestafval aangebracht, waarna de asbestafvalzak hermetisch wordt afgesloten. De hele procedure gebeurt zodanig dat het vrijkomen van asbestvezels in de omgevingslucht wordt voorkomen.

De beide uiteinden van de nog niet verwijderde asbestisolatie worden afgekleefd.

Het verwijderen van de isolatie rond leidingen die losgebonden asbest bevat, mag uitgevoerd worden door middel van de couveusezak-methode indien het werken in open lucht betreft en voor zover de volgende voorwaarden vervuld zijn:

1° de totale diameter van de leiding, inclusief de isolatie, is ten hoogste 60 cm.

2° het gaat om een enkelvoudige leiding die gemakkelijk bereikbaar is.

3° de temperatuur van de leiding bedraagt zowel intern als extern maximum 30 °C.

4° de isolatie is nauwelijks of niet noemenswaardig beschadigd of er zijn weinig vezels zichtbaar en kleine beschadigingen moeten van die aard zijn dat ze door kleefband kunnen worden gedicht.

5° de isolatie is niet omgeven door een harde mantel.

6° de isolatie bevat geen structuren die onverenigbaar zijn met het vlotte gebruik van de couveusezak.

7° de couveusezak moet zonder problemen rond de leiding kunnen aangebracht worden.

8° de concentratie aan asbestvezels in de omgevingslucht is niet hoger dan 0,01 vezel per cm3.

In bepaalde gevallen mag afgeweken worden van de couveusezak-methode voor het verwijderen van de isolatie rond leidingen die losgebonden asbest bevat in gesloten ruimten indien aan volgende bijkomende voorwaarden is voldaan:

1° uit de risicoanalyse blijkt dat de toepassing van deze methode betere garanties biedt voor het welzijn van de werknemers dan de toepassing van enige andere methode.

2° de afwijking wordt vermeld en omstandig gemotiveerd in de melding.

Asbestverwijdering: couveusezakmethode video

Hermetisch afgesloten zone

Alle sloop- en verwijderingswerkzaamheden van asbest of asbesthoudende materialen die niet voorzien zijn in vorige methodes, worden uitgevoerd volgens de methode van de hermetisch afgesloten zone. Hiertoe neemt de werkgever preventiemaatregelen met betrekking tot de werkzone. Tijdens de werken worden dagelijks metingen van de concentratie aan asbestvezels in de omgevingslucht uitgevoerd. De werkgever stelt de werkkledij en beschermkledij, evenals ademhalingstoestellen, ter beschikking van de werknemers en zorgt ervoor dat deze gedragen worden.

De beschermkledij bestaat voornamelijk uit wegwerp of katoenen onderkledij, kousen, een overal, een wegwerpoveral, handschoenen en veiligheidsschoenen of veiligheidslaarzen. Ze biedt een maximale bescherming tegen de blootstelling aan asbest, conform de desbetreffende bepalingen van boek IX, titel 2.

De beschermingsmiddelen worden – in zoverre zij niet binnen de sluis op passende wijze en zonder risico op contaminatie met asbestvezels worden gereinigd – na gebruik in hermetisch gesloten verpakking vervoerd, en behandeld en gereinigd in daartoe geschikte installaties. De werkgever stelt bezoekers geschikte beschermingsmiddelen ter beschikking, die dezelfde graad van bescherming bieden. Tijdens de werkzaamheden houdt de werkgever die de werken uitvoert op de arbeidsplaats een werfregister bij. Dit werfregister wordt ter beschikking gehouden van het Comité voor inzage.

Enkel  werknemers die voorafgaand basisopleiding met jaarlijkse bijscholing hebben gevolgd, mogen de sloop- en verwijderingswerkzaamheden van asbest of asbesthoudende materialen uitvoeren. Deze opleiding wordt op een adequate en voor de betrokken werknemers passende manier georganiseerd, opdat zij de nodige vaardigheden verwerven om deze werkzaamheden zonder risico voor de gezondheid en veiligheid uit te voeren. Er wordt eveneens een jaarlijkse bijscholing georganiseerd. Voor werknemers belast met het slopen of verwijderen van asbest of asbesthoudende materialen, bedraagt de basisopleiding ten minste 32 uur en de jaarlijkse bijscholing ten minste 8 uur. Waarin volgende zaken wordt behandeld:

1° de reglementering inzake sloop en verwijdering van asbest of asbesthoudende materialen;

2° de technieken voor sloop en verwijdering van asbest of asbesthoudende materialen en de daaraan verbonden risico’s voor de veiligheid en gezondheid;

3° de specifieke regels voor het gebruik van PBM, de noodprocedures en de ontsmettings-procedures die voortvloeien uit het feit dat het gaat om sloop- en verwijderingswerkzaamheden;

4° de specifieke regels en technieken voor de behandeling en de verwijdering van asbestafval.

Werfleiders krijgen dezelfde basisopleiding. Zij volgen een jaarlijkse bijscholing van 8 uur die gericht is op de specifieke taken van werfleiders.

De werkzone:

1° de werkzone wordt met een dubbele luchtdichte laag afgesloten. De twee lagen worden zo aangebracht dat ze makkelijk van elkaar kunnen verwijderd worden zonder de hermetische afsluiting teniet te doen. Een reeds bestaande luchtdichte afsluiting, zoals een muur, vloer of zoldering mag beschouwd worden als een buitenste laag. Indien deze dubbele afsluiting om technische of veiligheidsredenen niet uitvoerbaar is, wordt dit omstandig in het werkplan gemotiveerd.

2° alle apparatuur die zich in de werkzone bevindt wordt na uitschakeling en nadat ze is afgekoeld uit deze werkzone verwijderd of luchtdicht ingepakt.

3° het elektriciteitsnet wordt uitgeschakeld, tenzij dit om technische of veiligheidsredenen niet mogelijk is.

4° de toegang tot de werkzone wordt beperkt door een inkomsluis die uit minstens drie afzonderlijke afdelingen bestaat: een buitenste afdeling, een tussenafdeling, voorzien van een douchecel, en een binnenste afdeling.

5° er wordt een afzonderlijke materiaalsluis voorzien waarvan het gebruik in het punt 1.D, 3° wordt omschreven.

6° vóór het begin van de werken wordt met een rooktest of een evenwaardige test de luchtdichtheid van de werkzone gecontroleerd.

Deze test wordt uitgevoerd vóór de werkzone in onderdruk wordt gebracht. Voor het uitvoeren van de test worden de minst schadelijke producten gebruikt. De nodige maatregelen worden genomen om de blootstelling van de werknemers aan de rook te beperken.

7° de werkzone wordt 24 uur op 24 in blijvende onderdruk gehouden tussen min tien en min veertig Pascal, met één of meer centrale afzuiginrichtingen die zijn uitgerust met een absoluutfilter. Deze onderdruk wordt gedurende de werkzaamheden continu geregistreerd.

De afzuiging verzekert minimum vier maal per uur een totale luchtverversing van de werkzone. Hiervan kan om technische redenen afgeweken worden mits opname in het werkplan van een omstandige motivering. De efficiëntie van de absoluutfilter en van de afzuiging wordt minstens dagelijks gecontroleerd aan de hand van luchtmetingen. De afzuiginrichting voert de gefilterde lucht rechtstreeks naar de buitenlucht.

8° bij het betreden van de werkzone wordt in de buitenste afdeling de werkkledij gewisseld met de PBM waaronder de ademhalingstoestellen. Vervolgens wordt de werkzone betreden via de tussenafdeling en de binnenste afdeling.

9° bij het verlaten van de werkzone ontkleedt men zich vooreerst volledig in de binnenste afdeling, maar houdt men voorlopig het ademhalingstoestel aan. De overige PBM worden onmiddellijk opgeborgen in een luchtdichte zak en achtergelaten in deze afdeling. Vervolgens wordt de tussenafdeling betreden die voorzien is van een douchecel met warm water. Hier wordt een douche genomen waarbij aanvankelijk het ademhalingstoestel wordt aangehouden. Na de eerste douche met masker op wordt de afsluitdop op de P3-filter gezet (langs de aanzuigkant) en wordt het masker afgezet. Vervolgens wordt een tweede douche genomen en wordt het masker grondig afgespoeld. De P3-filter wordt losgeschroefd van het masker en in een asbestafvalzak opgeborgen. Vervolgens gaat men met het gereinigde masker naar de buitenste afdeling (propere zone) om zich aldaar af te drogen en aan te kleden.

Deze drie afdelingen staan in onderdruk ten opzichte van de omgeving buiten de werkzone en zij worden dagelijks gereinigd.

10° tijdens de werken worden dagelijks metingen van het asbest in de omgevingslucht uitgevoerd.

11° bij het einde van de werkzaamheden wordt de luchtdichte afsluiting van de werkzone als volgt afgebouwd:

– nadat alle asbest werd verwijderd, wordt op de vaste oppervlakken en op de binnenste laag van de luchtdichte afsluiting een fixatielaag aangebracht.
– na het drogen van deze laag wordt de binnenste laag verwijderd.
– vóór het verwijderen van de rest van de luchtdichte afsluiting wordt een meting ter vrijgave uitgevoerd.

Deze meting mag slechts uitgevoerd worden nadat is vastgesteld dat de ruimte net, droog en vrij is van zichtbare resten van asbest of asbesthoudend materiaal. Hiertoe verstrekt de persoon belast met de leiding van de werkzaamheden op de bouwplaats aan de werkgever een geschreven verklaring waarin hij bevestigt dat een visuele inspectie werd uitgevoerd en dat hij heeft vastgesteld dat aan de voornoemde voorwaarden werd voldaan. Het laboratorium, dat de meting uitvoert, ontvangt een afschrift van deze verklaring;

– wanneer blijkt dat de bovengrens van het betrouwbaarheidsinterval van de meting van de concentratie van asbestvezels onder 0,01 vezel per cm3 ligt, mag het resterende gedeelte van afdichting worden verwijderd en mag de lucht in de werkzone in onmiddellijk contact gebracht worden met de omgevingslucht.

12° De meting, vereist voor het verwijderen van de rest van de luchtdichte afsluiting, beantwoordt aan de volgende criteria:

– tijdens de monsterneming staat de afzuiginginstallatie af en wordt de lucht verstoord om de latere werkomstandigheden te simuleren.
– de filterhouders worden aangebracht op een hoogte tussen 1 à 2 meter boven de vloer en worden naar beneden gericht.
– in verticale ruimten met belangrijke afmetingen (zoals kokers en liftkooien) worden de filterhouders geplaatst op een hoogte die representatief is voor de blootstelling van de werknemers.
– de meetapparatuur staat verspreid opgesteld over de volledige werkzone.

In elk geval worden er ten minste twee monsters genomen. Indien het volume van de werkzone minder dan 10 kubieke meter bedraagt, volstaat één monster. De minimum monsternemingsduur bedraagt vier uur en het minimaal aangezogen volume bedraagt 0,48 kubieke meter. Het beginnen en het stopzetten van de monsterneming wordt door de afgevaardigde zelf van de erkende dienst of het erkend laboratorium uitgevoerd.

Asbest Instructie Video 4: Verwijderen van asbest uit containment video